اثرات رسانه‌های نو بر علوم انسانی

کمتر سپهری از زندگی فردی، اجتماعی، سیاسی، و حتی علمی است که در پی پیدایش و فراگیری اینترنت و دیگر تکنولوژی‌های اطلاعاتی و ارتباطاتی دستخوش دگرگونی نشده باشد. از میان انبوه حوزه‌هایی که از دنیای سیبرنتیک اثر پذیرفته است توجه ما در این مقاله به علوم انسانی و اجتماعی ناظر است. پرسش این است که فضای مجازی چه شرایط جدیدی برای علوم انسانی و اجتماعی فراهم کرده است، و این شرایط تا چه پایه برای رشد و توسعه و بهبود این علوم مددکار یا مشکل‌زا بوده است. طیف برآوردها از مثبت تا منفی گسترده است. با ظهور شبکه‌های اجتماعی، اکثریت گسترده‌ای از جامعه که مصرف کنندۀ منفعل وسائط ارتباط جمعی کلاسیک بوده‌اند به مصرف کننده صاحب نظر یا حتی تولید کننده آماتور تبدیل شده‌اند. یافته‌ها حاکی از این است که در این تحول، دو فرایند دمکراتیزاسیون و لیبرالیزاسیون ارتباطات، و فضای مجازی علمی، همچون زیرمجموعه‌ای از آن، به همراه هم پیش رفته‌اند. برآوردهای مثبت بیش‌‌تر به مورد نخست و برآوردهای منفی بیش‌‌تر به مورد دوم منسوب است. با رویکردی تحلیلی، در پی تقویت این ایده هستیم که، همچون در دنیای غیرمجازی، این دو همراه هم‌اند، هرچند این مانع تلاش برای افزایش سرجمع مثبت آنها نیست.